Ο Βασιλικός είναι ένα γευστικό, φυλλώδες πράσινο βότανο, που προέρχεται από την Ασία και την Αφρική. Αναφέρεται διεξοδικά από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς Θεόφραστο και Διοσκουρίδη. Είναι γνωστό ως μαγειρικό βότανο κυρίως στην Ιταλική κουζίνα αλλά παίζει σημαντικό ρόλο στις κουζίνες της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Ινδονησίας, της Ταϊλάνδης, της Μαλαισίας, του Βιετνάμ, της Καμπότζης, του Λάος και της Ταϊβάν.
Η ονομασία του προέρχεται από την ελληνική λέξη «Βασιλεύς» και έχει συνδεθεί με την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Σύμφωνα με την ιστορία, ο βασιλικός φύτρωσε στο σημείο, που ο Μέγας Κωνσταντίνος και η μητέρα του Αγία Ελένη ανακάλυψαν τον Τίμιο Σταυρό. Μια άλλη εκδοχή, που αφορά την ονομασία του βοτάνου αναφέρει ότι, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος γύρισε από την εκστρατεία του στις Ινδίες, έφερε μαζί του και το φυτό του βασιλέως.
Η επιστημονική ονομασία του βασιλικού, που χρησιμοποιείτε συνήθως για το μαγείρεμα είναι το Ocimum basilicum (συντομογραφία O. basilicum). Υπάρχουν πολλές ποικιλίες, μερικές από αυτές είναι:
Sweet basil: είναι γνωστός για τη χρήση του στα Ιταλικά πιάτα και έχει γεύση γλυκόριζα-γαρύφαλλο.
Bush or Greek basil: έχει έντονο άρωμα αλλά ήπια γεύση και δημιουργεί ένα συμπαγές θάμνο με μικρά φύλλα.
Thai basil: έχει γεύση γλυκάνισου και γλυκόριζας και χρησιμοποιείται συνήθως στα πιάτα της Ταϊλάνδης και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Cinnamon basil: παράγεται στο Μεξικό, έχει γεύση και άρωμα κανέλλας. Συνήθως σερβίρεται με όσπρια ή πικάντικα λαχανικά.
Lettuce basil: έχει μεγάλα, τσαλακωμένα, απαλά φύλλα με γεύση γλυκόριζας. Χρησιμοποιείται κυρίως σε σαλάτες.
Holy basil: χρησιμοποιείται συνήθως στα συμπληρώματα και στο τσάι με βότανα.
Στις συνταγές συνήθως χρησιμοποιούνται μικρές ποσότητες, έτσι αυτό το βότανο συμβάλλει με λίγες βιταμίνες και μέταλλα στη διατροφή μας. Επομένως, 1 κουταλιά της σούπας (2 γραμμάρια) Sweet basil μπορεί να παρέχει:
| Ποσοστό % σύμφωνα με την Ημερήσια πρόσληψη αναφοράς (RDI) | ||
| Φρέσκα φύλλα, ψιλοκομμένα | Αποξηραμένα φύλλα, θρυμματισμένα | |
| Θερμίδες | 0.6 | 5 |
| Βιταμίνη A | 3% | 4% |
| Βιταμίνη K | 13% | 43% |
| Ασβέστιο | 0.5% | 4% |
| Σίδηρο | 0.5% | 5% |
| Μαγγάνιο | 1.5% | 3% |
Ο αποξηραμένος βασιλικός έχει μεγαλύτερη συγκέντρωση σε θρεπτικά συστατικά, όμως δεν χρησιμοποιείται συχνά σε συνταγές. Ο βασιλικός παρέχει και πολλές φυτικές ενώσεις, που έχουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις. Επιπλέον, αυτές οι ενώσεις του δίνουν ξεχωριστό άρωμα και γεύση.
Ο βασιλικός είναι ένα δημοφιλές παραδοσιακό φάρμακο για τη ναυτία και το δάγκωμα εντόμων. Επιπλέον, χρησιμοποιείται ευρέως στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική, την ιατρική της Αγιουρβέδα και σε άλλα ολιστικά συστήματα ιατρικής. Σήμερα, οι επιστήμονες μελετούν πιθανά φαρμακευτικά οφέλη του βασιλικού σε μορφή εκχυλίσματος ή αιθέριου ελαίου, τα οποία μπορούν να παρέχουν συμπυκνωμένες ποσότητες φυτικών ενώσεων.
Μερικά από τα πιθανά οφέλη εκχυλίσματος Sweet basil σύμφωνα με μελέτες, που πραγματοποιήθηκαν σε ποντίκια και σε δοκιμαστικούς σωλήνες είναι:
Μείωση της απώλειας μνήμης, που σχετίζεται με το stress και τη γήρανση.
- Μείωση της κατάθλιψης, που σχετίζεται με το χρόνιο stress.
- Βελτίωση των τιμών της γλυκόζης νηστείας στο αίμα, της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων.
- Μείωση της αρτηριακής πίεσης σε άτομα με υπέρταση.
- Προλαμβάνει ορισμένους καρκίνους, συμπεριλαμβανομένου του μαστού, του παχέος εντέρου και του παγκρέατος.
- Αυξάνει την πνευματική εγρήγορση με τη χρήση αρωματοθεραπείας.
- Αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων, που προκαλούν τερηδόνα.
- Βελτιώνει την ασφάλεια των τροφίμων κατά την προσθήκη σε συσκευασμένα τρόφιμα.
- Μπορεί να αποτελέσει μία εναλλακτική λύση για την καταπολέμηση ανθεκτικών στελεχών βακτηρίων στα αντιβιοτικά.
- Απωθεί τα έντομα, όπως τα κουνούπια και τα τσιμπούρια.
Στα ποντίκια φαίνεται ότι μια δόση 100-400 mg εκχυλίσματος βασιλικού ανά kg σωματικού βάρους είναι αποτελεσματική. Όσον αφορά τον άνθρωπο οι κατάλληλες δόσεις είναι ακόμη άγνωστες.
Ο φρέσκος βασιλικός έχει πιο δυνατή γεύση και άρωμα σε σχέση με τον αποξηραμένο, ο οποίος όμως είναι λιγότερο δαπανηρός. Μία εναλλακτική λύση είναι να καλλιεργήσετε τον δικό σας βασιλικό σε μια γλάστρα, πρέπει όμως να γνωρίζετε ότι είναι ευαίσθητος στο κρύο και του αρέσει ο ήλιος!!!!!
Εάν έχετε αρκετή ποσότητα φρέσκου βασιλικού, μπορείτε να στεγνώσετε τα φύλλα και να τα αποθηκεύσετε σε ένα βάζο. Αποφύγετε να σπάσετε τα φύλλα, μέχρι να τα χρειαστείτε, καθώς αυτό βοηθά στη διατήρηση των αιθέριων ελαίων, του αρώματος και της γεύσης τους.
Η χρήση του στη μαγειρική ποικίλει, μπορεί να δώσει ιδιαίτερη γεύση και άρωμα σε πιάτα ντομάτας, σε σαλάτες, στα κολοκυθάκια, στις μελιτζάνες, σε καρυκεύματα, στη γέμιση, σε σούπες, σε σάλτσες και σε άλλα πολλά. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σάλτσα Pesto, η οποία παρασκευάζεται συνήθως από θρυμματισμένο βασιλικό, σκόρδο, παρμεζάνα, ελαιόλαδο και κουκουνάρι.
Ο βασιλικός μπορεί να συμπληρώσει άλλα βότανα και μπαχαρικά όπως το σκόρδο, τη μαντζουράνα, τη μουστάρδα, τη ρίγανη, την πάπρικα, τον μαϊντανό, το πιπέρι, το δεντρολίβανο και το φασκόμηλο.
Αν έχετε φρέσκο βασιλικό, πάρτε μόνο τα φύλλα και προσθέστε τα στο τελευταίο στάδιο του μαγειρέματος, επειδή η θερμότητα μπορεί να μειώσει τη γεύση και το λαμπερό πράσινο χρώμα.
Εάν μια συνταγή απαιτεί φρέσκο βασιλικό αλλά έχετε μόνο αποξηραμένο, χρησιμοποιήστε μόνο το 1/3 της ποσότητας.
Εάν δεν έχετε κάποια συγκεκριμένη συνταγή, χρησιμοποιήστε τα παρακάτω ποσά ανά 450 γραμμάρια τροφής ως γενικό οδηγό:
| Αποξηραμένος βασιλικός | Φρέσκος βασιλικός | |
| Λαχανικά ή όσπρια | 1.5 κουταλάκι του γλυκού | 2 κουταλιές της σούπας |
| Κρέας, πουλερικά ή ψάρι | 2 κουταλάκια του γλυκού | 2.5 κουταλιές της σούπας |
| Ψημένα τρόφιμα | 1.5 κουταλάκι του γλυκού | 2 κουταλιές της σούπας |
Όσον αφορά τη χρήση του βασιλικού, θεωρείται ασφαλής, όταν καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες, αλλά πρέπει να τηρούνται κάποιες προφυλάξεις. Τα φύλλα του βασιλικού έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ, η οποία βοηθά στην πήξη του αίματος. Οι υψηλές δόσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη δράση αντιπυκτικών φαρμάκων, όπως η βαρφαρίνη.
Επιπλέον, τα άτομα, που παίρνουν αντιυπερτασικά ή αντιδιαβητικά φάρμακα, πρέπει να είναι προσεκτικά με τα συμπληρώματα βασιλικού, επειδή μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση και το σάκχαρο του αίματος. Ο γιατρός σας μπορεί να χρειαστεί να μειώσει τη δόση του φαρμάκου.
Αποφύγετε την ποικιλία holy basil, εάν είστε έγκυος ή εάν προσπαθείτε να μείνετε έγκυος. Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι τα συμπληρώματα αυτής της ποικιλίας μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά το σπέρμα και να προκαλέσουν συστολές κατά την εγκυμοσύνη. Οι κίνδυνοι κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι άγνωστοι.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Sakkas H, Papadopoulou C. Antimicrobial Activity of Basil, Oregano, and Thyme Essential Oils.J Microbiol Biotechnol. 2017 Mar 28;27(3):429-438.
2. LiH, GeY, LuoZ, ZhouY, ZhangX, ZhangJ, FuQ. Evaluation of the chemical composition, antioxidant and anti-inflammatory activities of distillate and residue fractions of sweet basil essential oil.J Food Sci Technol. 2017 Jun;54(7):1882-1890.
3. Jayasinghe C1, Gotoh N, Aoki T, Wada S. Phenolics composition and antioxidant activity of sweet basil (Ocimum basilicum L.) J Agric Food Chem. 2003 Jul 16;51(15):4442-9.
4. Cohen MM. Tulsi – Ocimum sanctum: A herb for all reasons. J Ayurveda Integr Med. 2014 Oct-Dec;5(4):251-9. doi: 10.4103/0975-9476.146554.
5. Ayuob NN, El Wahab MGA, Ali SS, Abdel-Tawab HS. Ocimum basilicum improve chronic stress-induced neurodegenerative changes in mice hippocampus. Metab Brain Dis. 2018 Jun;33(3):795-804.
6. Ezeani C, Ezenyi I, Okoye T, Okoli C. Ocimum basilicum extract exhibits antidiabetic effects via inhibition of hepatic glucose mobilization and carbohydrate metabolizing enzymes. J Intercult Ethnopharmacol. 2017 Jan 3;6(1):22-28.
7. Umar A, Imam G, Yimin W, Kerim P, Tohti I, Berké B, Moore N. Antihypertensive effects of Ocimum basilicum L. (OBL) on blood pressure in renovascular hypertensive rats. Hypertens Res. 2010 Jul;33(7):727-30.
8. Satoh T, Sugawara Y. Effects on humans elicited by inhaling the fragrance of essential oils: sensory test, multi-channel thermometric study and forehead surface potential wave measurement on basil and peppermint. Anal Sci. 2003 Jan;19(1):139-46.
9. Rattanachaikunsopon P, Phumkhachorn P. Antimicrobial activity of basil (Ocimum basilicum) oil against Salmonella enteritidis in vitro and in food. Biosci Biotechnol Biochem. 2010;74(6):1200-4.
10. Hassan MI, Hammad KM, Saeed SM. Repellent effect of Ocimum Basilicum and glycyrrhiza glabra extracts against the mosquito vector, culex pipiens (diptera: culicidae). J Egypt Soc Parasitol. 2015 Aug;45(2):241-8.
11. Sepideh Miraj and Sadegh Kiani. Study of pharmacological effect of Ocimum basilicum: A review. Der Pharmacia Lettre, 2016, 8 (9):276-280.
12. G. Somasundaram, K. Manimekalai, Kartik J. Salwe and J. Pandiamunian. Evaluation of the antidiabetic effect of Ocimum Sanctum In Type 2 Diabetic Patients. International Journal Of Life Science And Pharma Research. Vol 2-Issue 3-Jul-Sept 2012.